2. Podmiot domyślny. Jedynym formalnym wykładnikiem tego typu podmiotu jest końcówka czasownika, informująca nas o liczbie, osobie i ewentualnie rodzaju; podmiot domyślny można zastąpić zaimkiem (przyszliśmy : liczba mnoga, rodzaj męskoosobowy, pierwsza osoba -my ; przyszłaś : liczba pojedyncza, rodzaj żeński, druga osoba -ty ).
Występowanie w zdaniu podmiotu domyślnego nie wyklucza obecności określeń podmiotu: tego typu sytuację można dostrzec na przykład w zdaniach Przerażeni (my) zamilkliśmy czy Zmordowani (oni) posnęli. Według innej interpretacji wyrazy zmordowani i przerażeni pełnią funkcję podmiotu i zostały użyte w znaczeniu rzeczownikowym (por. Chory poczuł się lepiej; Wczoraj odwiedzili nas znajomi ).
3. Podmiot logiczny. Podmiotem logicznym nazywamy podmiot występujący w dopełniaczu, a więc nie mający formy gramatycznej dla tej części zdania typowej. Z sytuacją taką najczęściej spotykamy się wtedy, gdy orzeczenie wyraża brak lub zmianę ilości czegoś (Janka nie ma w szkole, Zabrakło mi pieniędzy, Przybyło dnia, Ubyło wody ) albo
przydawką określająca podmiot jest liczebnik czy zaimek liczebny (Pięciu chłopców grało w piłkę; Troje dzieci bawiło się w piaskownicy; Ile osób przyszło? ). Przy analizie konstrukcji z liczebnikiem można też uznać za podmiot całość, bez wyodrębniania liczebnika jako przydawki (Pięciu chłopców grało w piłkę ).
4. Podmiot szeregowy. Podmiot szeregowy składa się z co najmniej dwóch elementów współrzędnych (Kot i pies jedzą z jednej miski; Ani kota, ani psa nie było na podwórku ). Podmiot szeregowy może łączyć się z rzeczownikiem w liczbie mnogiej (narzuconej przez rzeczywistość - podmiot odnosi się nie do jednego obiektu, ale wielu**) lub w li-
czbie pojedynczej (narzuconej przez najbliższy rzeczownik). Na ogół orzeczenie ma jednak formę liczby mnogiej. Zgoda między podmiotem a orzeczeniem obejmuje także kategorię rodzaju. Wybór rodzaju zależy od tego, jakie rzeczowniki wchodzą w skład podmiotu; obecność rzeczownika męskiego osobowego (lub obecność osoby płci męskiej sugerowana na przykład przez wyraz państwo czy nazwisko małżeństwa) powoduje, że orzeczenie przybiera formę męskoosobową: Chłopcy i dziewczynki przyszli; Adaś, Marysia, Kasia i Ewa nie odrobili lekcji; Kowalscy wyjechali nad morze. Męskoosobowa postać orzeczenia pojawi sie także w zdaniach, w których jednym ze składników
szeregu będącego podmiotem jest nazwa zwierzęcia rodzaju męskiego: Moja babcia i kot drzemali w fotelu.
5. Podmiot towarzyszący. Podmiotem towarzyszącym nazywamy konstrukcję składającą się z rzeczownika w mianowniku, przyimka z i rzeczownika w narzędniku (ojciec z synami, matka z córką, pani z pieskiem ). Podmiot towarzyszący łączy się z czasownikiem w liczbie mnogiej, o ile jeden z członów nie jest nierównorzędny znaczeniowo
drugiemu (Ojciec z synami wybrali się na mecz, ale Pani z pieskiemspaceruje po parku ).
Pomogła: 7 razy Dołączyła: 20 Wrz 2003 Posty: 2143
Wysłany: Nie 15 Maj, 2005 21:42
Orzeczenie
1) czasownikowe -jest wyrażone formą osobową czasownika lub formą nieosobową zakończoną na -no lub -to .
Ktoś do ciebie przyszedł. Czy wydano juz tą książkę?
2) imienne- składa się z łącznika (być,stać się,zostać) oraz orzecznika (rzeczownik,przymiotnik,zaimek) .
Ta piosenka stała się przebojem. Obiad był smaczny .
Podmiot
Jest główną częścią zdania. Nazywa wykonawcę czynności albo osobę (rzecz) podlegającą czynności, stanowi lub procesawi. Rozróżniamy następujące typy podmiotu:
- gramatyczny :rzeczownik lub zaimek w mianowniku.
Chłopcy poszli na mecz. Oni zostali już zaproszeni.
-logiczny: rzeczownik lub zaimek w dopełniaczu.
Zdało tylko pięciu uczniów. Dzisiaj ich nie będzie.
-podmiot szeregowy
Zakwitły tulipany, żonkile i bratki . Olek z Izą wyszli.
- podmiot domyślny-podmiot niewyrażony słowem, wynikający z formy orzeczenia lub z treści poprzedniego zdania.
Porozmawiajcie z Jackiem (wy)
Uwaga.Zdanie, w którym nie ma wyrazu pełniącego funkcję podmiotu ani nie można się domyślić podmiotu na podstawie formy orzeczenia, nazywamy zdaniem bezpodmiotowym
Przerwano transmisję. Przejaśniło się.
Źródło: JĘZYK POLSKI I, "Nauka o Języku", część 2. Seria Między nami.
Nie możesz pisać nowych tematów Nie możesz odpowiadać w tematach Nie możesz zmieniać swoich postów Nie możesz usuwać swoich postów Nie możesz głosować w ankietach
Regulamin
FAQ
Szukaj
Użytkownicy
Grupy
Statystyki
Rejestracja
Zaloguj
Album
